W sobotę 4 marca br, z Janem Dziurą Bartkiewiczem, Jerzym Gajdoszem i Zdzisławem Grzelką pojechaliśmy do Rydzyny, koło Leszna na zebranie Zarządu Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP. Podróż minęła świetnie. Zebranie było ciekawe.
Prezes Krzysztof Larski zaproponował przeniesienie terminu Kongresu Zjednoczenia na 10 czerwca, ale na to nie zgodzili się delegacji. Termin 22 kwietnia 2023 został utrzymany, ale zmieniło się miejsce obrad. Zamiast Solca Kujawskiego, Kongres urządzi bractwo w Pszczynie. Po obiedzie nastąpiła krótka przerwa w obradach, podczas której była okazja do zwiedzenia zamku z przewodniczką.
Pierwotny gotycki zamek Rydzyńskich z lat 1403-22 został zbudowany na sztucznej wyspie i przetrwał niecałe dwa stulecia, aż do najazdu Szwedów. W latach 1685–1695, częściowo na jego murach, wzniesiono barokową rezydencję Leszczyńskich herbu Wieniawa według projektu królewskiego architekta Józefa Szymona Bellottiego lub Pompeo Ferrariego. Już wówczas zamek uzyskał formę czterokondygnacyjnego, czteroskrzydłowego założenia z wewnętrznym dziedzińcem i czterema basztami na narożach. Dekorację wnętrz zrealizował Michelangelo Palloni. W zamkowym teatrze w 1687 odbyła się polska premiera komedii Moliera Mieszczanin szlachcicem. Około 1700 (1698?) z inicjatywy Stanisława Leszczyńskiego dokonana została przebudowa zamku według projektu Pompeo Ferrariego, specjalnie sprowadzonego przez Leszczyńskich z Rzymu. Na wzór projektów Berniniego (Palazzo Barberini, przebudowa Luwru) przebudował on zachodnie skrzydło zamku, tworząc wyrazistą oś z rynkiem miasta.
Wówczas powstała dwupiętrowa sala balowa. W 1707 zamek płonął. Stanisław Leszczyński po nieudanej reelekcji sprzedał w 1736 lub 1738 Rydzynę Aleksandrowi Sułkowskiemu, stronnikowi Augusta III. Kolejna przebudowa, dokonana już dla Sułkowskich, miała miejsce w latach 1742–1745 Śląski architekt Karol Marcin Frantz, początkowo realizując koncepcje Pompeo Ferrariego, zmienił wystrój elewacji na rokokowy, założył nowe dachy i hełmy na basztach. Frantz przebudował także salę balową, w której znalazł się plafon śląskiego malarza Georga Wilhelma Neunhertza z 1745 przedstawiający apoteozę zaślubin Aleksandra Józefa Sułkowskiego z Aleksandrą Przebendowską (bogowie olimpijscy składający hołd połączonym herbom Sułkowskich i Przebendowskich). W dalszych latach Frantz realizował już własne pomysły, m.in. ok. 1750 stworzył dodatkową oś od strony północnej poprzez wzniesienie okazałych budynków stajni, wozowni i oficyn. W samym zamku, w skrzydle północnym, dodał środkowy ryzalit, stanowiący wejście do głównej klatki schodowej oraz wybudował kamienny most łączący wejście z owalnym placem przed budynkami gospodarczymi. Z tego samego okresu (1752) pochodzą kamienne sfinksy Jana Rimplera
Architektem ostatniej większej przebudowy z lat 1783–1796 był Ignacy Graff wraz z Dominikiem Merlinim. Przebudowano wtedy salę balową, a także oficyny i budynki gospodarcze. W latach 1916-1918 obiekt gościł niemiecki obóz jeniecki. W latach 1927–1928 (pod kierunkiem Stefana Cybichowskiego)adaptowano budynek na potrzeby gimnazjum.
Od 1928 do wybuchu wojny w 1939 zamek był siedzibą eksperymentalnej szkoły Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich, prowadzonej przez istniejącą od 1924 Fundację Sułkowskich pod dyrekcją Tadeusza Łopuszańskiego. Uczniem tego gimnazjum był m.in. Franciszek Walicki, dziennikarz muzyczny, publicysta, autor tekstów piosenek, działacz kulturalny, współtwórca wielu zespołów muzycznych i także kompozytor.
W latach okupacji w zamku mieściła się szkoła Hitlerjugend z internatem.
W 1945, bezpośrednio po wyzwoleniu, zamek został ograbiony i spalony do gołych murów przez żołnierzy Armii Czerwonej. Odbudowa do stanu surowego dokonana została w latach 1950-1965. Później zamek został przekazany Stowarzyszeniu Inżynierów i Techników Mechaników Polskich. Nowy właściciel przeprowadził w latach 1972–1977 rekonstrukcję konserwatorską niektórych wnętrz, przeznaczając budynek na hotel z zapleczem konferencyjnym i gastronomicznym, którą to rolę zamek pełni do dziś. Ukoronowaniem prac rekonstrukcji zamku do dawnej świetności było nadanie dyplomu „Europa Nostra” 15 maja 1994. W uroczystości prezes Rady Naukowej organizacji Europa Nostra, prof. Gianni Perbelinii, wręczył Dyplom Honorowy przewodniczącemu Rady Głównej SIMP-u. Wydaje mi się, że właśnie właściciel zamku Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich zadbało o to, by w recepcji zamkowej zawiesić ładny portret Jana Szczepanika, polskiego Edisona.
Nie bardzo wcześniej kojarzyłem ten zamek zrodem Leszczyńskich. A o królu Stanisławie Leszczyńskim dużo nam, braciom kurkowym, mówiła prof. Małgorzata Durbas, żona naszego króla kurkowego AD 2014 Józefa Durbasa “Innowatora”. Małgorzata Durbas napisała pracę habilitacyjną na temat króla Leszczyńskiego, była i jest zafascynowana osobowością tego monarchy. Przewodniczka oprowadzająca po zamku zwróciła także uwagę na rodzinę Sułkowskich. Na ścianie w sali rycerskiej wiszą trzy portery Józefa Sułkowskiego adiutanta Napoleona Bonaparte, Antoniego Pawła Sułkowskiego bohatera czterech kampanii napoleońskich oraz jego córki Ewy Karoliny Potockiej (z Sułkowskich) założycielki Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia. Przewodniczka twierdziła, że Józef Sułkowski był 3 w historii kawalerem orderu Virtuti Militari po księciu Józefie Poniatowskim i Tadeuszu Kościuszce, ale źródła historyczne tego nie potwierdzają. Natomiast prawdę jest to, że otrzymał ten order już w roku jego utworzenia tj 1792. W raporcie pisanym do króla po zwycięskiej bitwie pod Zieleńcami w dniu 18 czerwca 1792 roku, dowodzący nią książę Józef Poniatowski zażądał szybkiego wprowadzenia nowego orderu wojennego. W raporcie przesłanym królowi wręcz domagał się stworzenia orderu wojennego w szybkim trybie, co pozwoliłoby podnieść morale w wojsku. Myślał już o tym wcześniej, spoglądając ku innym krajom europejskim od lat przyznającym odznaczenia. Król zareagował natychmiast, ponieważ już od pewnego czasu nosił się z zamiarem ustanowienia takiego odznaczenia:
– Przyszło mi do głowy przesłać rodzaj medali owalnych, które z jednej strony mieścić będą moje imię, a z drugiej napis „Virtuti Militari”, a które będzie można nosić, tak jak krzyże orderu Marii Teresy, na wąskiej wstążce podobnej do wstążki orderu Św. Stanisława. Będą to medale srebrne dla szeregowych i podoficerów, a złote dla oficerów napisał król Stanisław August Poniatowski do ks. Józefa Poniatowskiego 12 czerwca 1792. List króla zawierał spis osób, którym tego dnia nadano pierwsze złote medale:
ks. Józef Poniatowski,
gen. mjr Tadeusz Kościuszko,
gen. mjr Michał Wielhorski,
mjr Jan Franciszek de Pouppart,
gen. mjr Stanisław Mokronowski,
bryg. Eustachy Sanguszko,
płk Józef Poniatowski,
ppłk Jan Grochowski,
mjr Jan Krasicki,
mjr Józef Szczutowski,
mjr Mikołaj Oppeln-Bronikowski,
kpt. Michał Chomętowski,
por. Andrzej Gałecki,
ppor. Seweryn Bukar,
ppor. Sebastian Marszycki,
ppor. Karol Tepfer
Józef Sułkowski herbu Sulima (ur. 17 lub 18 stycznia 1773 w Rydzynie, zm. 22 października 1798 w Kairze) – to polski oficer, adiutant Napoleona, kawaler maltański i Kawaler Orderu Virtuti Militari. Syn Teodora Sułkowskiego, pułkownika wojsk cesarskich, i Węgierki Julii Quelisk. Wychowany przez stryja, ordynata rydzyńskiego księcia Augusta Sułkowskiego. 1 stycznia 1783 roku rozpoczął, jako kadet, służbę w 10 Regimencie Pieszym Koronnym. 1 kwietnia 1784 roku awansował tam na podchorążego, następnie 29 grudnia tegoż roku na chorążego. 15 maja 1786 roku awansował na porucznika, a 16 czerwca 1791 roku na kapitana. Mimo arystokratycznego pochodzenia Konstytucję 3 maja uważał za „nieśmiałą, niepełną, zbyt ustępliwą wobec kastowych uprzedzeń i wstecznych wyobrażeń szlachty”. Uczestniczył w wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 roku, jako jeden z pierwszych został odznaczony nowo ustanowionym orderem Virtuti Militari za męstwo okazane podczas obrony przeprawy mostowej podczas bitwy pod Zelwą.
Antoni Paweł Sułkowski książę herbu Sulima (ur. 31 grudnia 1785 w Lesznie, zm. 13 kwietnia 1836 w Rydzynie) – to polski generał dywizji Księstwa Warszawskiego, naczelny wódz wojsk polskich Księstwa Warszawskiego, trzeci ordynat Ordynacji Sułkowskich, kawaler maltański (w zakonie po 1816 roku), kawaler Honoru i Dewocji. Był synem wojewody kaliskiego Antoniego Sułkowskiego (1735–1796) i Karoliny Bubna-Littitz. Służbę wojskową rozpoczął w 1806 wystawiając na własny koszt 1 pułk piechoty Legii Poznańskiej, którego został dowódcą. Uczestniczył w Polsce w kampanii 1806–1807 (m.in. oblężenia Gdańska i Kołobrzegu), w Hiszpanii 1808–1809. W 1810 został generałem brygady, a w wojnie z Rosją w 1812 był dowódcą brygady kawalerii w V Korpusie ks. Józefa Poniatowskiego. W 1812 roku przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego. W kampanii 1813 w Niemczech był generałem dywizji i dowódcą dywizji w IV Korpusie kawalerii Michała Sokolnickiego, który był częścią polskiego korpusu Poniatowskiego. W październiku po śmierci ks. Poniatowskiego dowódcą VIII Korpusu został na krótko Sokolnicki, a od niego funkcję tę przejął również na krótko, wmanewrowany w tę rolę przez Jana Krukowieckiego, Sułkowski, który sam w wieku lat 28 aspiracji takich nie posiadał. Po kilku dniach złożył dymisję, został przez Napoleona zwolniony ze służby i powrócił do Polski.
Teresa Ewa Potocka, właśc. Ewa Teresa Karolina hr. Potocka z ks. Sułkowskich (ur. 22 października 1814 w Warszawie, zm. 6 lipca 1881 w Wilanowie) – to polska zakonnica, założycielka Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia. Była córką Antoniego Pawła Sułkowskiego i Ewy Kickiej h. Gozdawa (1786–1824). 19 marca 1838 poślubiła w Dreźnie Władysława hr. Potockiego h. Pilawa (1815–1855)[1]. Po jego śmierci w 1855 wstąpiła do zakonu, gdzie przyjęła imię Teresa. W 1862 przyjęła propozycję Aleksandry Potockiej i grupy pań, które prowadziło w Warszawie „Dom Schronienia Opieki Najświętszej Maryi Panny”, i abpa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego do założenia w tym mieście Domu Miłosierdzia. Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia zostało założone 1 listopada 1862 z siedzibą przy ul. Żytniej. Celem zgromadzenia było ratowanie dziewcząt i kobiet potrzebujących moralnej odnowy. Zmarła w Wilanowie. Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 193-1,2-25,26,27).anie dziewcząt i kobiet potrzebujących moralnej odnowy. Zmarła w Wilanowie. Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
